TUTGA, ülkemizdeki tektonik plaka hareketleri ve depremler sonucu oluşan konum değişikliği nedeniyle güncel jeodezik gereksinimleri büyük ölçüde karşılayamayan Türkiye Ulusal Yatay Kontrol (Nirengi) Ağı yerine kullanılmak amacıyla, 1997-1999 yılları arasında yapılan çalışmalarla kurulmuştur. Daha sonra, 17 Ağustos 1999 İzmit, 12 Kasım 1999 Düzce ve 6 Haziran 2000 Çerkeş/Çankırı depremlerinin geniş bir alanda oluşturduğu yatay ve düşey yer değiştirmeler nedeniyle, 2000 ve 2001 yıllarında özellikle deprem alanlarını içeren noktalarda yapılan yeni ölçülerle güncellenerek TUTGA-99A tanımlanmıştır.
TUTGA tanım olarak; ITRF (Uluslararası Yersel Referans Koordinat Sistemi) koordinat sisteminde 1-3 cm doğruluğunda, üç boyutlu koordinatları (X, Y, Z) ve bu koordinatların zamana bağlı değişimleri (hızları; Vx, Vy, Vz) ile uygun yükseklik sisteminde yükseklik (H) ve jeoid yüksekliği (N) bilinen, nokta aralığı 25-50 km, jeoidin hızlı değişim gösterdiği bölgelerde ise 15 km olan ve olabildiğince homojen dağılımda günümüzde 654 noktadan oluşan ağdır. Bu noktalar;
• Eski noktalar: Daha önceden tesis edilmiş noktalar olup, I ve II nci Derece Yatay Kontrol Ağı ile I ve II nci Derece Düşey Kontrol Ağı noktalarından seçilenler, SLR (Satellite Laser Ranging) noktaları ve mevcut GPS noktalarından (jeodinamik noktalar) uygun dağılımı sağlayanlardır.
• Yeni noktalar: Aralarındaki uzaklıkları tek ve çift frekanslı GPS alıcıları ile nokta sıklaştırması ve DGPS uygulamaları için 25-50 km, jeodin hızlı değiştiği bölgelerde ise 15 km seçilen yeni noktalardır.
• Global noktalar: TUTGA’nın ITRF referans sisteminde tanımını gerçekleştirmek amacıyla Türkiye ve yakın çevresinde, Avrupa ve Asya’da uygun dağılımdaki IGS (International GNSS Service) noktalarıdır.
TUTGA ile ED-50 arasındaki dönüşüm için, depremler sonrasında gerçekleştirilen GPS ölçü kampanyalarında Yatay Kontrol Ağının I ve II nci derece noktalarından seçilenler ile değişik projeler kapsamında I ve II nci derece yatay kontrol noktalarında GPS ölçüleri yapılarak üç boyutlu benzerlik dönüşümünde koordinatları bilinen 220 adet ortak nokta kullanılmıştır. Ortak noktaların TUTGA koordinatları 2000.45 epoğuna kaydırılmış ve Marmara Bölgesini etkileyen depremlerde oluşan yer değiştirmeler de dikkate alınmıştır.
TUTGA ile ilgili kapsamlı ilk yayın Harita Dergisinin Mayıs 2002 (Özel Sayı: 16) sayısıdır. TUTGA koordinat hesaplama çalışmalarına yönelik en güncel bilgiye ise, Harita Dergisinin Temmuz 2020 sayısında (Sayı No:164) yer alan; “Türkiye Ulusal Temel GNSS Ağı (TUTGA) Güncel Koordinat ve Hızlarının GNSS Verilerinin Yeniden Değerlendirilmesi Kapsamında Hesaplanması” konulu makaleden ulaşılabilir (www.harita.gov.tr/makaleler). Makalede, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 1992-2019 yılları arasında gerçekleştirilen kampanya GPS verileri ile TUSAGA ve TUSAGA-Aktif ağlarına ait istasyonların günlük verileri yeniden değerlendirilerek TUREF (ITRF-96 Epok 2005.0) datumunda üretilen koordinat hesaplama çalışmaları ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
TUTGA nokta yerlerini harita üzerinde görmek için tıklayın :(www.harita.gov.tr/public/sunum)