Jeodezik Faaliyetler Türkiye Ulusal Doppler Ağı


Harita Genel Komutanlığınca, 1983 yılında 3 adet Magnavox MX1502 doppler alıcısı temin edilerek uydu doppler tekniği ile ilgili çalışmalara başlanmıştır. Söz konusu doppler ölçüm ve analiz çalışmalarının amacı, Ulusal Temel Yatay Kontrol (Nirengi) ağını iyileştirmek, ED-50 datumu ile arasındaki dönüşüm parametrelerini belirlemek ve Türkiye Jeoidini kontrol etmektir. Bu amaçla öncelikle, Ülke genelinde 30 noktalı sıfırıncı derece ağın oluşturulmasını amaçlayan ilk aşama ölçüler 1983 ve 1984 yıllarında tamamlanmıştır. Bu çalışmada, alıcılardan biri Meşedağ noktasında sabit tutulup diğer iki alıcı genellikle aynı zamanda astronomi noktaları olan söz konusu sıfırıncı derece noktalarda konumlandırılarak eş zamanlı ölçümler yapılmıştır.

Daha sonra, 1985 yılında ağın sıklaştırılması olarak düşünülen 48 noktada (16 tanesi nivelman noktası) doppler ölçüsü yapılmıştır. Ölçülerde, alıcılardan biri çalışma bölgesine giren bir sıfırıncı derece noktada sabit tutulup diğer iki alıcı sıklaştırma noktalarında konumlandırılarak yine eş zamanlı ölçümler yapılmıştır. Böylece tüm noktaların WGS72 sisteminde koordinatları hesaplanmıştır.

Sonuç olarak, 1983-1990 yılları arasında yapılan ölçme çalışmaları ile 30 tanesi sıfırıncı derece olmak üzere, toplam 257 noktadan oluşan doppler ağı kurulmuştur. Ölçülerin değerlendirilmesi, Magnavox MX1502 alıcıları ile birlikte temin edilen MAGNET yazılımı ile, ölçüm yapılan noktalar arasındaki baz vektörleri belirlenerek yapılmıştır.

Türkiye’de Doppler ölçümü yapılan yıllar:

Söz konusu noktalar;

125 adedi: Astronomi noktaları
38 adedi: I ve II. derece yatay kontrol ağı noktaları
104 adedi: I ve II. derece nivelman noktaları ile çakışık seçilmiştir.

Yatay Kontrol Ağı, 1943-2001 yılları arasındaki tektonik plaka hareketleri ve depremler nedeniyle 2-3 metre mertebesine varan deformasyonlara uğramış ve ihtiyaçları karşılamaktan uzaklaşmıştır. İçinde bulunduğumuz aktif tektonik bölge nedeniyle ve çağın gereklerine uygun olarak, dört boyutlu (üç koordinat, bir zaman) yeni bir datum tanımlama ihtiyacı kaçınılmaz hale gelmiştir.

Bu nedenle yeni temel jeodezik ağ 1997- 1999 yılları arasında yapılan ölçme ve değerlendirme çalışmaları sonucunda uydu tekniklerine dayalı olarak kurulmuş ve TUTGA (Türkiye Ulusal Temel GNSS Ağı) olarak adlandırılmıştır.