Yeryüzünde herhangi bir noktadaki manyetik alan görselde gösterildiği gibi vektörel bir büyüklük olup, yedi bileşenden oluşmaktadır. Bu bileşenlerden bağımsız eksenlerdeki üç tanesinin bilinmesi durumunda diğerleri bilinenlerin fonksiyonu olarak hesaplanabilmektedir. Manyetik alan bileşenlerinden beş tanesi (F,H,Z,X,Y) dyn cinsinden kuvvetle ölçülen ve nanoTesla (nT) veya gama biriminde şiddet elemanıdır. Diğer ikisi (DSA, I) ise açısal büyüklüklerdir.
Harita Genel Müdürlüğünde gerçekleştirilen manyetik alan ölçüleri arasında Doğal Sapma Açısıda (DSA) yer almaktadır. DSA değeri belli bir epoka getirilerek değişik ölçeklerdeki topoğrafik haritaların sağ alt köşesine, haritanın tam orta noktasındaki DSA değeri olarak eklenir. Örnek olarak, coğrafi kuzey, manyetik kuzey, grid kuzeyi ve aralarındaki açılar Şekil 2 de gösterilmiştir.
Haritayı pusula ile yeterli doğrulukla yönüne koyabilmek ve sapma açılarını hesaplayabilmek için topoğrafik haritalarda bulunan sapma diyagramından yararlanılır. Bu diyagram ait olduğu haritanın sapma açısı değerlerini ve grid yaklaşma değerini gösterir.
Sapma açıları haritada yazan yıla ait değerlerdir. Bulunulan yıla göre sapma açılarına düzeltme getirilir. Bu değerler bir derece dakikası, bir milyem veya bir grad dakikası doğruluğunda verilir.
Manyetik sapma (gerçek ve manyetik kuzey doğrultuları arasındaki fark) değeri iki yöntemle belirlenebilmektedir. Birinci yöntem, Dünya Manyetik Modeli’nin kullanılmasıdır. https://www.ngdc.noaa.gov/geomag/WMM/ adresinden indirilebilen söz konusu modelin doğruluğu Türkiye için yaklaşık +/- 20 derece dakikasıdır. Daha hassas olan ikinci yöntem ise, genelde antimanyetik teodolitlerle birlikte kullanılan manyetometreler ile arazide yerinde ölçüm yapılmasıdır.
Harita Genel Müdürlüğü’nün envanterinde bir adet Carl Zeiss Jena THEO 020B Antimanyetik Teodoliti ile kullanılan Bartington MAG-01H manyetometresi mevcuttur. Söz konusu cihaz ile istenilen herhangi bir noktada yerinde ölçüm yapılarak manyetik kuzey ve sapma değerleri elde edilmektedir. Manyetik sapma açısının yıllık değişimi ise Dünya Manyetik Modelinden kestirilmektedir. Talep edilmesi halinde, havaalanlarında pusula kalibrasyon sahası tesisi maksatlı manyetik ölçümlere ise devam edilmektedir.